Keyrir þú lífið áfram á ályktunum - hugleiðing á sunnudegi

Gildi er grunnhugmynd sem þú hefur um lífið og tilveruna og hefur tekið ígrundaða ákvörðun um að nota í daglegu lífi. Þetta getur átt við smávægilega og hversdagslega hluti: „Það á alltaf að klára af diskinum sínum.“ Og líka stærri og áhrifameiri svið lífsins: „Hjónabandið er heilagt og því er rangt að skilja.“

Öll eigum við langan lista yfir staðhæfingar eða setningar af þessu tagi, bæði stórar og smáar. Sumum þeirra beitum við á hverjum degi en öðrum sjaldnar. Mörgum þeirra vitum við ekki af fyrr en tilteknar aðstæður myndast og við þurfum að beita þeim.

Ef ég keyri líf mitt áfram á ályktunum sem ég hef ekki ákveðið fyrir mig þá ber ég samt ábyrgð á þeim. Sá sem er tilbúinn til að taka ábyrgð á eigin lífi – umgengni við heiminn og annað fólk, uppeldi á börnum sínum – sest niður, skoðar ályktanirnar sem hann notar og ákveður hverjum þeirra hann vill breyta í gildi og hverjum hann vill henda beinustu leið í ruslið.

Ályktanir. Lánuð gildi. Hegðun sem við höfum lært fyrir slysni, tekið eftir hjá einhverjum og apað eftir; hegðun sem við höldum að sé rétt og sönn af því að svo margir hegða sér þannig. Hegðun sem við afritum og fylgjum í ósjálfráðum ótta við að vera öðruvísi en hinir.

Við ölum sjálf okkur upp og börnin okkar líka.
„Ekki leika þér með matinn!“ Af hverju ekki? Má ekki vera gaman að borða? „Notaðu hnífapörin en ekki puttana!“ Af hverju? Má ekki þvo sér um hendurnar og nota guðsgafflana af því að það er þægilegt? Í mörgum löndum borðar fólk með höndunum. Það er ekki náttúrulögmál að nota hnífapör.

Hvaðan komu þessar reglur? Bjó ég þær til? Ef ekki, af hverju nota ég þær? Hef ég hugleitt hvort þetta séu góðar reglur? Eða er ég að beita þeim fyrir það eitt að þær hljóma kunnuglega – af því að þær eru órjúfanlegur hluti af því borðhaldi sem ég þekki og ólst upp við?

Hef ég gefið mér heimild til að endurskoða reglurnar og gildin? Taka ákvörðun um það hvort ég nota þær eða ekki?

Má ég það?

Er það hugsanlega mín ábyrgð mitt vald?